( Chữ Thời: Đường đi của
Thời Không hay triết lý Ngũ hành. Kim Định )
“ Không mấy phạm
trù bị xuyên tạc và hiểu lầm bằng Ngũ hành. Nó bị ngộ nhận kể ngay từ những
người đầy thiện chí và giàu cảm tình với triết Đông. Hơn thế có thể nói nó đã
bị chôn vùi từ đời Hán. Và từ đó chỉ còn dơ lên mặt đất một vài ngón tay hay
ngón chân nên rất khó có được một nhận thức trung thực về triết lý Ngũ hành.
Thế mà Ngũ hành
lại là cái khung căn bản của triết lý Đông phương, có hiểu được thì toàn bộ mới
ăn chịu nhau hòa hợp “Ngũ vị tương đắc
nhi các hữu hợp“ ( Hệ từ ). Ngũ
hành là nền tảng cho thể chế Minh đường, và Nguyệt lệnh, cả hai là nơi thai
nghén ra Hồng Phạm và Hồng phạm là mô hình bản cốt của triết lý siêu hình chính
trị Việt Nho.
Nhận thức được
điều đó tức cũng là nhận thức được tầm quan trọng trong sự hiểu được cách đích
thực ý nghĩa uyên nguyên của thuyết Ngũ hành. Muốn được thế việc làm đầu
tiên là tìm về nguồn gốc văn học nghĩa là tìm ra bản văn lâu đời nhất, khả dĩ
được coi như trực tiếp xuất phát tự truyền thống chưa bị pha tạp. Vì cho tới
nay sở dĩ ý nghĩa đó không mấy được nhìn nhận ra là do học giả đã chú trọng rất
ít tới bản văn đầu tiên, nhưng đã coi ngang nhau cả những bản văn về sau từ đời
Châu Diễn, Hoài Nam Tử hay Đổng Trọng Thư, tức là những bản văn xuất hiện về
sau vào lối thế kỷ thứ 5 đến 2 trước kỷ nguyên với những hình thái đã biến thể,
nên không nhận ra lối sắp đặt uyên nguyên. Cần phải đi lên nữa và chúng ta nhận
ra bản văn cổ đại nhất nằm trong Kinh Thư ở thiên Nghiêu Điển và thiên Hồng
phạm, nơi nói đến Ngũ hành lần đầu tiên. Kinh Thư có thể san định vào đời Khổng
Tử, nhưng hai thiên Nghiêu điển và Hồng phạm có đã lâu đời ít ra về căn
bản. Đã một dạo các học giả cho rằng thuyết Ngũ hành do Châu Diễn
sáng lập. Nhưng ngày nay thuyết đó không còn có thể đứng vững vì họ lẫn thuyết
Ngũ Đế Đức với Ngũ hành, tức là lẫn lộn cái tùy với cái gốc.
Ngũ Đế Đức thì do
Châu Diễn, nếu không thủ sáng thì ít ra cũng là tay truyền bá mạnh. Đến sau
Đổng Trọng Thư chịu ảnh hưởng này nhiều.
Còn thuyết Ngũ
hành là căn bổn cho Ngũ Đế Đức thì có lâu đời trước như đã để ấn tích lại trong
Nghiêu Điển. Ngày nay được kiện chứng bằng phương vị tinh đẩu (lieu sideral, loi des précessions: Precession
des equinoxes) là sự kiện khách
quan có thể kiểm chứng bằng khoa học rất chính xác. Điều đó chứng tỏ không thể
nào có chuyện giả mạo về phần căn cơ. Ấy là chưa kể đến những minh chứng về sử
liệu chẳng hạn nhà Thương dùng sắc Trắng, và tên các vua có chữ của Thập can
như Bàn Canh, Thái Giáp, Ốc Đinh, Ung Kỷ. . . là những việc giả thiết đã phải
có thuyết Ngũ hành trước rồi, vì màu sắc cũng như Thiên Can ( Giáp Ất ) là do
Ngũ hành. Điều đó cũng thật về thiên Nghiêu Điển đến nỗi 4 cung của 4 sao và
Trung cung Bắc Đẩu tức là khung Ngũ hành. Như vậy là chúng ta có thừa lý
chứng về sự chính truyền và lâu đời của hai bản văn liên hệ tới Ngũ hành, tức
là bản văn ghi lại một quan niệm triết lý được xuất phát nếu không ở thế kỷ 27
thời Phục Hy thì ít ra ở thế kỷ 24 đời Nghiêu Thuấn. Một sự giả mạo không thế
nào có được vì nó đòi phải biết đến phương vị tinh đẩu là điều lúc đó chưa đâu
biết. Còn giả sử người lập ra biết được luật đó do trực thị thì đã chẳng thèm
giả mạo, mà đương nhiên là đã là một vị Thuỷ Tổ rồi. Bởi vậy ta có thể
biết chắc tâm về giá trị chính truyền ( authenticité ) của tài liệu Ngũ hành
trong hai thiên sách đó và ta khởi đầu nghiên cứu cái triết lý ẩn bên trong. “
“ Bản văn chia ra
3 triệt:
Triệt nhất
nói về thứ tự các hành.
Triệt hai
nói về tính chất của mỗi hành.
Triệt ba
nói về Ngũ vị: Mặn, Đắng, Chua, Cay, Ngọt: Hàm, Khổ, Toan, Tân, Cam.
Triệt ba này
thuộc Dụng tuỳ phụ vào Thể ở triệt hai. Vậy chúng ta chỉ cần tìm hiểu triệt hai
về tính chất của mỗi hành:
Nước thấm
xuống
Lửa bốc lên
Mộc uốn
khúc để chính trực
Kim vâng
theo để biến cải
Thổ ở chỗ
gieo gặt.
Thuỷ viết
nhuận hạ, Hỏa viết viêm thượng, Mộc viết khúc trực, Kim viết tòng cách, Thổ
viết giá sắc
Yếu tính của Nước
là thầm xuống. Ông Granet phản đối Chavannes dịch chữ Viết là “ est appelé “,
vì như thế tách rời động tác ra khỏi Nước, y như Nước là Nước, còn động tác
chảy xuống là ngoại tại không cấu tạo nên Nước. Hiểu lối đó là hiểu theo lối Tố
chất (élément ) đã cụ thể động tác mất rồi. Ngược lại ở đấy yếu tính của
nó chính là Tác động, chính là Hành, nên Hành không bao giờ được hiểu la Danh
từ, nhưng phải hiểu là Động từ: Hành là đi là biến dịch, là diễn tiến một
vận hành, vì đây đang ở vòng Sinh chưa đến vòng Thành. Có thể nói còn ở trong
đợt vi thể nơi không thể tưởng tượng ra sự vật mà một trật không có tác động
của sự vật “On ne peut imaginer une chose sans poser une
action de cette chose “ (
N.E.S ). Ở vòng Thành có thể tạm hiểu là élément, là vật thể như quen
hiểu trong việc xếp Loại.
Chứ như đây là
đợt Sinh thì hoàn toàn chỉ Động tác: “ Thuỷ viết nhuận hạ, Hỏa viết viêm thượng “ . . .
Ở đợt Sinh cốt cán Thuỷ không là Nước (đó sẽ là đợt Thành ),
không Là chất lỏng, nhưng là động tác Tẩm xuống . Lửa cũng thế là động tác Đi
lên, bốc lên. Lên xuống đều có hướng rõ rệt, là Lên Xuống để giao
nhau. Do đó Ngũ hành là dịch là 5 éléments hay 5 substances đều chỉ tạm
đúng có vòng ngoài. Dịch bằng chữ Principe undergoing: Nguyên lý đi ngầm
dưới là gần nhất với chữ Hành vì nói lên được Động tác là đi. Tuy nhiên đó cũng
mới là gần mà chưa đúng hẳn vì chưa biểu lộ hết cỡ cái đường vận hành là đường
nằm ẩn trong.
Triệt thứ
nhất: Nhất viết Thủy, nhị viết Hỏa, tam viết Mộc, tứ viết Kim, ngũ viết
Thổ. Sở dĩ thứ tự này hay lẫn lộn vì không phân biệt
với thứ tự Hậu thiên, vậy ta cần diễn giải thêm: Đứng về phương diện Tiên
thiên thì những số này có một sự quan trọng từ căn cơ chứ không phải là thứ tự
sắp xếp, có thể thay đổi ngôi vị, nhưng là thứ tự cấu tạo nói lên yếu tính cho nên
nó dính liền với nhau: Hễ thay đổi là đánh mất yếu tính, tức là sự đối đãi của
Âm Dương.
Nên hễ đã nói: 1
là Nước thì 2 là Hỏa; 3 là Mộc thì 4 phải là Kim, còn 5 thì vẫn là Thổ, chứ
không được lộn thứ tự để nói 1 là Mộc, thí dụ. Vì đây là đường diễn biến
của Âm Dương, nên là cái gì Nội tại mà Kinh Dịch đã nói : “ Nhất Âm nhất Dương vị chi Đạo, kế chi giả Thiện
dã, thành chi giả Tính dã “ (
Hệ từ. 5 ).
Đã nói là Đạo thì “bất khả tu du li dã “ không thể lìa dù chỉ một giây, nên lại nói là Tính
tức là bản cốt yếu tính. Vậy hễ làm sai thứ tự thì không còn là Tính là Vật đó
nữa. Yếu tính đó là Âm Dương đối lập nằm trong vòng Đạo Trung hòa.
Giữa hai đối lập thể có một trung gian hoà giải. Nếu kép lên thì cũng theo luật
đó, tức phải có Trung cung hòa giải và Sinh dưỡng, nên gọi là Nhịp Năm
( temps quinaire ) tức là 1 – 5 – 2 chỉ hàng Dọc và 3 –
5 - 4 chỉ hàng Ngang hay là Vũ Trụ hoặc Thời Không đúc một. Chúng ta dễ
nhận ra điều đó trong khi đặt những số thứ tự kia thành đồ biểu như
sau: 
Đó là đồ biểu thứ tự Hồng phạm: Ta thấy số 5 chiếm
một địa vị đặc biệt ở Trung cung.
Đó là đồ biểu thứ tự Hồng phạm: Ta thấy số 5 chiếm
một địa vị đặc biệt ở Trung cung.
Chữ Ngũ thường chỉ hiểu là số 5 hoặc là thứ Năm, nhưng đó
mới là lối hiểu thông thường. Còn một nghĩa nữa sâu hơn, chỉ Thiên Địa. lúc đó
5 là số Thành của 3 + 2 tức là “ Tham Thiên lưỡng Địa: 3 Trời 2 Đất “. Hiểu như
thế mới đúng với Đạo Âm Dương, một Lẻ, một Chẵn: một Đất, một Trời: có Ra mà
cũng có Vô. Do đó 5 được dùng làm số Trung tâm bao hàm ý Tiềm thể Tâm
linh vậy. Đấy là lối hiểu bắt buộc khi xét riêng một chữ Ngũ.
Vì lúc đó nó biểu thị lò cấu tạo uyên nguyên. Sự cấu tạo đó phải theo
đúng luật Âm Dương, nói khác là luật Vũ Trụ, hễ có Vũ phải có Trụ, hễ có Hoành
,phải có Tung, mới vẽ nên Thập Tự uyên nguyên Truyền thống ( croisée originelle
).
Nên hễ đã 1 – 2 :
Thủy Hỏa làm Tung thì phải có 3 Mộc 4 Kim làm Hoành.
Đặt sai thừ tự là
đánh mất Tung Hoành là làm mất Vũ Trụ. Và như Thế là
“ Tâm bất tại “ mà thiếu Tâm thì còn chi là “Ngô Tâm tiện thị Vũ Trụ“ .
Hành là đi, đi là
Ra nên phải có Hướng, có Nơi tìm về (
phản phục ). Đi Ra phải Hướng về Trung tâm. Trung tâm là Tròn là Trụ, còn
Đi Ra là Vuông là Vũ: Hiểu như thế mới đúng lược đồ căn cơ hai chữ Vũ Trụ của
quan niệm Thời gian uyên nguyên, tức là ý thức tầm quan trọng của Thổ. Có
hiểu được tầm quan trọng của của Thổ mới nắm được then chốt, nếu không sẽ gây lộn
xộn, đánh mất yếu tố căn cơ như thường thấy.
Bởi vì ngay lời
nói: Thủy, Hỏa, Mộc, Kim, Thổ đã khơi mào cho sự lẫn lộn đó, phương chi thứ tự
đối kháng của Hoài Nam Tử: Thủy, Hỏa, Kim, Mộc, Thổ càng xa hơn, vì cả hai
không đặt Thổ làm Trung tâm, nên không có Trung gian Hòa giải hai đối lập thể
tức là lẫn lộn hai bình diện vậy. Đem Thổ ở bình diện Trên ( hay là Nội cũng
thế ) đặt xuống bình diện Dưới ( hay là Ngoại ) thì làm sao vẽ lên được Thập Tự
nhai ( croix originelle ) mà thiếu Thập Tự nhai thì còn chi là vòng
Trong, còn chi là tinh tuý Tinh thần, cái còn lại chỉ là Khung Ngoài trống
rổng. Do đó chúng tôi thử đề ra một lối biểu thị mới gọi là đồ biểu Hoa
thị để nói lên sự quan trọng của hành Thổ như sau:
Để vẽ biểu đồ Hoa thị nét bút phải qua Trung cung 4
lần tức là một mình Hành Thổ đã phải có 4 lần bằng 4 Hành kia cộng lại. Do đó
nâng cao sự quan trọng của Hành Thổ.
Thực ra con số
không thể diễn tả, vì Hành thổ thuộc Phẩm ở một bình diện khác hẳn. Tuy nhiên
tránh được sự cho Hành Thổ một số lượng y như con số bất kỳ nào yếu tố Thời
gian gọi là Tứ quý ( cung Thổ nằm trong Sửu, Thìn, Mùi, Tuất ) tức là 4 lần trở
vào Trung cung ở cuối 4 mùa trong năm để Trai Tâm. Nhờ sự Trai Tâm đó sẽ làm
nhẹ bớt nguy cơ đặt Hành Thổ ngang hàng với Hành kia : trong thực tế sẽ là để
Vật chất chồng lên Tinh thần.
Hồng phạm có nhấn
mạnh hành Thổ bằng cách thay chữ “Viết“ bằng chữ
“Viên“;
Thủy viết
nhuận hạ: Tính chất của nước là nhuần xuống
Hỏa viết
viêm thượng: Tính chất của Lửa là bốc cháy lên
Thổ viết
giá sắc: Thổ ở trong giá sắc ( Gieo gặt )
Thổ không
có việc thẳng mà chỉ ở trong hai việc của Người ( gieo gặt) như thế là Thổ không có làm cũng y như
là Thổ không có mùa riêng. Có Xuân, Hạ, Thu, Đông cho 4 Hành kia mà không có
mùa thứ 5 cho Thổ, cũng như Thổ không có Phương Hướng thứ 5. Do đó mà có một số
học giả cho Thổ là phụ thuộc vì không có Việc, không có Mùa, không có Phương
(Xem Legge S.29 + 230), nhưng với triết Đông đó là chỗ đặc biệt của Hành Thổ.
Chính vì Thổ không có phương nên mới Thần diệu. Vì Thần vô phương nghĩa là vượt
Không Thời gian nên mới được tôn lên bậc Hậu Thổ, đại diện cho Hoàng Thiên ở
chung một cung: Đó là danh dự không hề bao giờ dành cho các Hành
kia. Chính vì Thổ là Hành vô địa, không Phương riêng, không Mùa
riêng, nên Thổ mới có thể che chở mọi Hành và vượt lên mọi Hành để ở vào một
bình diện khác hẳn tức là siêu việt, vô hình : “ Hành vô hành “.
Đấy là một điều tế vi rất dễ khuất mắt, nên dễ mất ý thức về nền triết lý
Trung hoà này. Một nền triết lý mà diễn tả bằng tiêu biểu thì bao giờ giữa hai
đối lập thể cũng có cái độn cái lót, có một miền phi quân sự nhằm mục đích giảm
nhẹ mãi từ đợt căn cơ, sự đối kháng hoặc óc triệt tam. Sở dĩ Thổ chơi nổi
vai trò hoà giải đó vì nó không la trái độn thường, nhưng là trái độn siêu
việt, nghĩa là ở trên bình diện khác hẳn với hai đối lập thể mà nó muốn hoà
giải, không để cho bên nào diệt bên kia nhưng cả hai “ Tịnh dục“ ( symbiose ) cùng sống trong những giới hạn mà Lý trí không thể phân định
nổi được mà ta gọi là bổ túc, chính tinh thần bổ túc này mới là tinh thần của
triết lý Việt Nho.
Vậy nếu không
nhận thức được để cố gắng khôi phục lại địa vị cho Thổ, thì triết Việt cũng trở
nên triết học về bản chất hoàn toàn chạy vòng Ngoài ( bàng hành ) y cứ trọn vẹn
trên nguyên lý mâu thuẫn, triệt tam, hết chất bổ túc của “Âm Dương hoà “, như
phần nào đã đã xuất hiện dưới hai bảng dễ gây lộn xộn do sự không hiểu được
Tiên Thiên và Hậu Thiên, nên cần bàn luận thêm.”
“ Bàn tương sinh
tương khắc trong Nguyệt lệnh được Đổng Trọng Thư khai triển trong sách “ Xuân
Thu phồn lộ “. Bản tương khắc được Hoài Nam Tử và các Âm Dương gia Thuật sĩ chú
ý. Trước hết đây là bảng Nguyệt lệnh về:
Mộc sinh Hỏa, Hỏa
sinh Thổ, Thổ sinh Kim, Kim sinh Thủy. Theo thứ tự 4 mùa và
số Nguyệt lệnh Xuân 8, Hạ 7, Thu 9, Đông 6.
 |
2.-Thứ
tự tương khắc
Thủy khắc Hỏa, Hoả khắc Kim, Kim khắc Mộc, theo thứ
tự ( Chú ý ngồi quay hướng Nam, tay trái là Đông, tay mặt là Tây, trước mặt là
Nam, đó là đặc điểm chung của Viễn Đông, không nên đổi lại, có nhiều thành ngữ
đã nói theo: như cỗ “ xe hư tả “đón người hiền, hiểu là ở phía Đông nếu đổi
chiều Nam Bắc thì sẽ ra phía Tây. Vậy cần để nguyên thứ tự và cần chú ý, nếu
không sẽ lầm lộn đến yếu tính của hai Hành Thủy Hỏa. S. 555
). Thủy, Hỏa, Kim, Mộc, Thổ như sau:
Bảng đối kháng theo thứ tự số Lạc Thư. Lạc Thư khác
Hà Đồ ở chỗ 2, 4 đổi chỗ cho nhau, để làm nên một hệ thống tiêu biểu mới, nhưng
vì người sau không hiểu nên đã để cho gây nên biết bao lộn xộn che lấp mất ý
nghĩa siêu hình của Ngũ Hành, muốn thấy lý do đó cần nhận ra 4 điểm sau:
Số Sinh: 1, 2, 3, 4, 5. Số Thành: 6, 7, 8, 9 ( vì nó
thành bởi 5+1 = 6; 5+2= 7. .)
Số Đất: 2, 4, 6, 8. Số Trời: 1, 3, 5, 7, 9
Vòng Trong do số Sinh ,Vòng Ngoài do số Thành.
Môn phái triết học kể ra có tới hàng trăm, nhưng nếu
lấy tiêu chuẩn vỏng Trong vòng Ngoài gốc từ Ngũ hành mà phân loại thì ta có hai
tinh thần triết lý:
Xây trên nguyên lý Mâu thuẫn, thiếu Đất ( Hành Thổ )
làm chỗ Hội thông, nên dẫn tới triệt tam trong triết lý, và bất tương dung trên
đường xử thế .
Nhờ Hành Thổ làm Trung gian nên có bao dung và lấy
Trung làm bản gốc, lấy Hoà làm chỗ đạt Đạo. Nắm vững các then
chốt trên làm căn cứ chúng ta khảo sát lại hai bản văn Sinh Khắc trên cương vị
triết lý.
Về bản Sinh nếu xét nguyên lược đồ thì đúng với thứ tự Ngũ Hành,
nên không là gì sai: nó là thứ tự 4 Mùa. Nhưng xét đến tên gọi và cách biểu thị
thì sai, khi gán cho nó chữ Sinh, mà thực ra chỉ có giá trị kế tiếp ( cùng một
giá trị với xếp loại thuộc bình diện Dụng ). Thế mà số kế tiếp không là số Sinh
( cấu tạo ) nhưng chỉ là ước định nhân vi, nó bắt nguồn từ ngày: Sáng, Trưa,
Chiều, Đêm và mở rộng ra Xuân, Hạ, Thu, Đông đi với Đông, Nam
Đó là nhân vi ngoại tại vì mặt trời từ Đông mọc lên
đỉnh đầu, lặn về phía Tây, chứ không có xuống phía Nam rồi lên Bắc. Thứ tự đó
người ta gượng đặt ra để nói lên sự hòa hợp giữa 4 Hướng. Nó chỉ nhằm diễn đạt
đúc Vũ vào Trụ, thế thôi. Toute comparaison cloche . Mỗi biểu tượng chỉ nói lên
được có điều nói được có điều nó muốn biểu thị, ít khi đi ra ngoài, mà không
trật ý nghĩa: những con thú dùng biểu thị đức tính như Quy là Thọ, nếu hiểu là
con vật đắm dưới bùn là sai.
Thứ tự Nguyệt lệnh là thứ tự xếp đặt ( classification ) gán cho nó chữ Sinh là sai, vì
lúc ấy nó sẽ làm mất khía cạnh gián cách đối chọi của Xuân Thu, Đông Hạ như
trong Hồng phạm, tức là đánh mất Thập Tự nhai của Âm Dương giao hợp. Và vấp
phải nhiều vấn nạn chẳng hạn nói là Sinh nhưng ở đâu? Nguyệt lệnh cho số
Thành là 6, 7, 8, 9 chứ có cho số Sinh 1, 2, 3, 4, 5 đâu mà bảo sinh? Lấy
lý do nào mà bảo 8 sinh 7 và 7 sinh 5. . . , nếu lấy số Sinh thì cũng phải theo
luật Âm Dương, có Âm Dương mới sinh, đây chỉ có duy Dương ( tức số 3 ) hay duy
Âm ( số 2 ) trơ trọi thế làm sao mà sinh? Cô Dương bất sinh, độc Âm bất thành.
Xét đến mặt bản chất hỏi căn cứ vào đâu mà bảo Mộc sinh Hỏa.? Mộc có
dưỡng Hỏa còn nghe được, chớ đâu có sinh Hỏa. Hỏa phải có rồi nó đốt Mộc. Nói
rằng bã cặn của các thứ bị đốt sinh ra Thổ đã gượng lắm rồi. Đến như bảng tương
Khắc cũng mắc chứng như bảng tương Sinh và hai bên nương nhau mà xuất
hiện. Vì thế hai bảng này chỉ nên dùng để sắp loại, chứ không xài được
trong phạm vi triết. Tuy nhiên trong thực tế nhiều người lạm dụng hai
bảng này. Ngoài các Thuật sĩ Pháp môn khoái bảng này thì có các ông
thích làm đảo chính dựa vào đó để biện minh cho
hành động của họ. Họ có thể làm phải: nhà Châu có
thể dựa vào lý do chính đáng diệt nhà Thương, cũng như nhà Tần
diệt nhà Chu , Và tức nhiên người đắc thắng thiếu gì lý do để
biện hộ.. Thế nhưng các ông muốn có lý do y cứ trên nền siêu hình cho thêm giá
trị. Tần Hoàng diệt nhà Châu tức là theo đạo Trời: Thủy diệt Hỏa vì
Hỏa là đức nhà Châu, nhà Châu đức là Hỏa diệt nhà Thương đức Kim. . . Đâu có
phải chúng tôi tham quyền, chẳng qua vì cái đức ( hiểu là Ngủ Đế Đức của Ngũ
hành ) của triều đại trước đã cạn, nên đến lượt Hành mới lên thay đặng canh tân
nguồn sống. Thiên cơ là thế thấy chưa ? Đấy là truyện rất thông
thường ở đời Thượng cổ là thời ưa Thần quyền giàu sách Thần khải , một phương
thức thích hợp cho tâm trạng con Người thuở còn bán khai.
Thuyết Ngũ hành xuất hiện từ xa xưa làm sao thoát
khỏi chuyện lạm dụng. Do đó mà hai bảng Sinh Khắc như trên được lạm dụng làm
nền tảng cho thuyết Ngũ Đế đức vậy. Cái khuyết điểm chung là đặt
Thổ ngang hàng với 4 Hành kia ở chỗ đi một vòng trở lại Thổ 1 lần rồi ra ngoài 4 lần liền. Như thế còn
đâu là Thập Tự nhai? Đã vậy còn cho phép các Hành kia “ Sinh “ và “ Khắc “ Thổ,
quên mất vai trò Hậu thổ Trung cung với Hoàng Thiên và cùng với Trời sinh ra và
che chở cho 4 Hành: “ Thiên phú Địa tải “ không biết ơn lại còn vô ý thức đến
nỗi nói Mộc khắc Thổ. Mộc làm sao khắc được Thổ ? Nhái bén kiện Ông Trời ( có
lẽ được ám chỉ trong Thần thoại “ Khoa phụ “, là tổ phụ các tay nói khoác, đòi
tranh đua với mặt trời, nên bị chết khát . (Xem Dances 262 ), hoặc bảo Hỏa sinh
Thổ chơi trèo đến thế là hết cỡ. Do đó hai bảng mang theo nhiều chất sấm
vĩ tai dị, mở đầu cho những lời huyền ảo phù pháp. . .
Tất cả những luận bàn tùm lum đó các đời sau không
aì dám đả động chi tới, thành ra che lấp suốt hơn 40 thế kỷ nền triết lý Việt
Nho đến khi trộn vào với Kinh Dịch thì làm ra một thứ huyền hoặc tai dị, như
ông Wilhem phàn nàn trong I – Ching I. P. 382 mà ông gọi là hocus pocus.
Muốn dùng hai bảng đó cho đúng ý nghĩa triết lý thì nên
coi như toàn khối với hai chiều đi trái ngược nhau: một Sinh xoay lối Phải, một
Khắc xoay lối Trái, kiểu như Hà Đồ Lạc Thư hay hai chữ Vãn, Vạn: tức cũng là
lối Âm Dương đối đáp nhưng đã được mở rộng ra để áp dụng vào đời
sống. Giữ nguyên lối nhìn toàn diện đó thì thoát lộn xộn mà thêm
được một biểu thị rất đẹp cho sự triển khai Minh triết.
Ngoại giả chỉ nên coi đó như những bảng dùng để xếp
loại, chẳng hạn trong y học giúp cho dễ nhớ những kinh nghiệm đã tích lũy.”
“ Đầu bài đã nói về nguồn gốc
văn học, ở đây xin bàn về nguồn gốc hữu
thực
( ontologique ) tức là căn cơ triết học. Rất nhiều học giả định tính văn
minh Viễn Đông là một nền Văn minh biểu tượng ( civilisation emblématique ).
Nói như thế tuy có đúng, nhưng chưa đủ xác thiết. Vì thực ra nền văn minh nào
cũng có thể gọi là biểu tượng, bởi chưng ít hay nhiều đều có dùng biểu tượng
lấy ở tinh đẩu hoặc các hiện tượng.
Sở dĩ Việt Nho đặc trưng là ở trong chỗ biết vượt
qua biểu tượng để đi vào trung cung, nên đặc trưng nằm trong chỗ Siêu Việt chứ
không trong chỗ Biểu Tượng.
Vì thế cần xác định một số điểm sau đây: Đứng
trước cảnh tượng uy nghi của trăng sao vận chuyển, con người có thể có 3 thái
độ: một là tỏ ra khiếp nhược kinh sợ, rồi từ đấy tin là đã được nghe những mệnh
lệnh truyền khiến điều này điều nọ, đó là thái độ của Vu nghiễn, Ma thuật. Cũng
có thể xem thấy ở tinh tú những ảnh hưởng huyền bí chỉ huy đời sống và số kiếp
con Người và đó là thái độ của chiêm tinh thuật số. Cũng có thể xem
tinh đẩu biểu lộ đường vận hành của Vũ Trụ tức là đường đi của Thời Không và
con Người nương theo đó rút ra tự Lòng Mình những quy tắc hướng dẫn đời sống.
Chỉ có lối nhìn thứ ba này mới là của Văn minh Việt Nho có tính cách thực hiện
và gọi được là y cứ trên khoa học Thiên Văn, nó là thái độ của con Người có tâm
thức tiến đến độ cao mà ta quen gọi là Hiền triết. Đó là thái độ
của Khổng Tử khi ông nói : “ Dư dục vô ngôn: Tứ thời hành kiện, bá vật sinh yên, Thiên hà ngôn tai!
“ ( L.XVII. 18 ). Phải Trời không nói, nhưng Trời có giúp cho
ít dấu hiệu: “ Tự Thiên hữu chi “ ( H.T. 12 ). Nên con Người vẫn phải làm lấy: Một đàng “
Ngưỡng dĩ quan ư Thiên văn, dĩ đạt ư Địa lý “ ( H.T.4 ), nhưng đàng khác vẫn phải “ Quan kỳ hội thông.
. , nghi nghị dĩ thành kỳ biến hoá “ ( H. T. 8 ). Xem Trời ngắm Đất rồi trở lại Lòng tìm
ra nơi hội thông cũng gọi là
“ Thiên Địa chi
Tâm”vượt tầm tai mắt để mà nghĩ ngợi, để mà định đoạt con đường thực hiện
sự tiến hoá của mình, nghĩa là một đường lối có Ngoại: ngắm Thiên văn Địa lý mà
cũng có Nội, tức là Tâm tư, cho nên có thể gọi là con đường thực nghiệm và quân
bình vượt xa hẳn những lối Ma thuật hay mơ mộng khác thiếu nền móng vững chải,
hầu hết thiên lệch hướng Ngoại. Theo lối thực nghiệm đó thì luật
thiên nhiên không phải được khải thị một lần, nhưng từng giờ từng
khắc, không phải bằng lời nói, nhưng bằng sự vận hành của
thời của khắc, của trăng sao tinh đẩu: Người là giống linh tính, xem đó mà tìm
hiểu: “ Thiên hành kiện, quân tử dĩ tự cường bất tức “ ( Dịch quẻ Càn ), vì
nó cũng vận hành theo một quy luật tổng quát của vạn vật. Đó chính là tinh thần
Kinh Dịch, nền móng của văn minh biểu tượng, nên 64 quẻ là 64 biểu tượng, và
sau mỗi tượng có một câu “ Quân tử dị . . . “ , nghĩa là người quân tử coi theo đó mà rút ra luật tắc đặng xử kỷ tiếp
vật. Thí dụ về quẻ Vô vọng 25, lời Kinh nói rằng: “ Tượng viết: Thiên hạ lôi hành: vật
dữ vô vọng. Tiên vương dĩ mậu đối thời dục vạn vật “ ( Chữ mậu cũng như
chữ mậu kỷ ngày xưa viết có thảo đầu, chỉ làm tốt tươi, rất có thể ảnh hưởng
văn hóa nông nghiệp Việt Nho ), nghĩa là dưới trời sấm chạy là tượng quẻ Vô
vọng: vạn vật đạt tình trạng thiên nhiên không lỗi (đúng: không sai với tính
Trời phú cho ), nên Tiên vương xem đó mà làm tốt đức của mình đặng hợp với thời
Trời mà nuôi dưỡng vạn vật “. Đại để đó là lối hiểu chính truyền và
nhờ đó mà văn hóa Việt Nho không bị mắc kẹt ở Biểu tượng lý trí, nhưng vượt lên
qua Linh tượng để đạt nguồn suối của Linh đức như đã bàn trong cuốn Loa Thành
Đồ Thuyết, trong đó có nói đến những khó khăn rất nhiều mà Tâm thức phải vượt
qua để đạt độ “ Kinh Đức Bỉnh Triết “ . Vì thế không lạ khi thấy bên Viễn Đông các đời sau
nhiều khi không giữ đúng, hoặc nhuốm màu Ma thuật như lối tôn giáo Vu Nghiễn
đời Thương, hoặc quá nhân vi, văn học, thuật số như đời nhà Châu, hay là chi li
sấm vĩ như một Châu Diễn hay một Đổng Trọng Thư. . .
Tuy nhiên không lúc nào yếu tố biểu tượng khoa học
bị vùi lấp hẳn nên vẫn duy trì được nền thống nhất tương đối khá hơn các
nơi. Để có một ý niệm khác trung thực hơn ta hãy thử mường tượng ra
mình đang đứng trong đêm tối, tay cầm một que, đầu có than hồng và đưa mau que
để vẽ lên hình Hoa thị. Hoa thị tồn tại bao lâu chiếc que hồng chạy mau đủ để vệt
sáng kịp nối tiếp nhau đều là giả thiết rằng que lửa cũng chỉ hồng cháy mỗi khi
trở lại tim hoa để “ sạc- dê : charger “ lại sinh khí đã tiêu ra ngoài, hầu trở
ra vẽ cánh hoa thứ hai, và cứ một xuất, một nhập như thế để vẽ cánh ba rồi cánh
bốn. . . Thí dụ đó nói lên phần nào quan niệm vật biến dịch theo đường Ngũ
Hành. Quan niệm như trên khác hẳn với quan niệm bất động của triết học Lý niệm,
vì ở đây là quan niệm theo Dịch lý trên một quá trình luôn luôn hoạt động, luôn
luôn đi tới, nhưng không đi tứ tung ngũ hành hay là tứ tung ngũ thổ hay là ngũ
quy tâm tức là đi về nội giới để duy trì Lưỡng nhất tính là “ Hợp Nội Ngoại chi
Đạo “: một bước Ra lại một bước Vào. Nếu chỉ có vòng Ngoài thì như Thần Cộng
Công vì sầu hận húc đầu vào núi Bất Chu: “ Cộng Công nộ nhi xúc Bất Chu chi sơn
“. Chu sơn là chu tri, còn bất Chu sơn chỉ cái biết
không tròn đầy ( Xem Liệt Tử CV. Couvreur. tr. 130 ). Chính cái biết
không tròn đầy này làm cho trời long đất lở, khổ lụy chín châu. Phải nhờ Bà Nữ
Oa vá trời và cắt 4 chân rùa đội đất cho khỏi nghiêng lật. Đó là
chỉ nền Minh triết Việt Nho chú trọng số 5 thay số 4, 6, 8 của Hoa
tộc. Nói cắt 4 chân có ý chỉ không bám sát vào 4 góc, 4 hành ngoài,
vì thế không còn nơi Thông hội với rời ở hành Năm. Và lúc ấy không còn là Đạo
Hành, mà là Lộng Hành ( activisme ) vì thiếu sức lưu nhuận của sinh hoạt Đạo
thể, thiếu tiếp xúc thường xuyên và trở nên khô cạn yếu ớt như bóng ma
trơi. Đấy là tình trạng bi đát của con người hiện tại cắm đầu chạy trong
vòng Ngoài mà thiếu hẳn căn cơ của vòng Trong. Cái được mệnh danh là là vòng
Trong đã bị hạ xuống cùng đợt với vòng Ngoài: tức là để mất tính chất Tâm linh
của Thổ, và cuộc chạy trở thành cuộc diễn hành của đèn kéo quân chỉ còn Bóng
với Hình thiếu mất Tâm linh tự Nội phải nhờ khói đẩy vòng quanh.
Đạo giáo được thiết lập ra là cốt cho Đạo “ Tương
Hành “ cho sinh khí Đạo lưu nhuận mọi hành vi cử chỉ, nhưng thiếu Nội khởi của
Thổ Thần, nên hầu không giúp chi được vào việc thiết lập mối tình huynh đệ để
phổ biến cái đích điểm rõ rệt nhất của mọi nền Đạo lý chân thực. Những mục tiêu
khác như “ tri Thiên, tri Địa “ còn xa xôi, chí như “ái Nhân “ là hậu quả thiết
yếu và ở tầm kiểm soát được. Vậy mà để có thể “ ái Nhân “ thì cần “ an Thổ “.
Có “an Thổ đôn hồ Nhân“ mới ”cố năng ái “ ( H.T.IV ). Có an Thổ mới
đủ khả năng yêu thương nghĩa phải có nơi an trụ cho Tâm hồn, mới gặp nền tảng
cho tình yêu dung thông khắp cõi: Dầu đến tứ hải cũng là huynh đệ.
Vì có đạt Trung điểm 360 độ, còn khi ở một trong 4
cục bộ thì chỉ bao được có 90 độ hay ¼, tức là có nhất hải được coi là huynh
đệ, còn tam hải gảy ra ngoài, theo những kỳ thị màu sắc tôn giáo dòng tộc hoặc
đẳng cấp. Chỉ chấp nhận có bần cố nông, có lao động chân tay, thí dụ, và lúc ấy
không thể cố năng ái, mà chỉ cố năng “ gây hận thù, gây hiềm oán “ . . . Và
nhiều khi nhất hay nhị hải mà đã “ giai sài lang “ rồi, thay vì giai huynh đệ.
Môn phái triết học Ionien ở Hy Lạp chủ trương tứ
Hành : Nước, Lửa, Đất, Khí . Nhưng có lẽ vì thiếu Hành Thổ , nên Thales chủ
trương vạn vật do Nước, Héraclite bảo do Lửa. Phải chăng đó là nguồn suối các
sự thiên lệch, các thứ duy vật sau này : Duy Vật, Duy Tâm, Duy Kiện. . .
Triết lý Ngũ Hành chủ trương ngược lại là nhận ra
Nước Lửa là một trật. Sở dĩ dám nhận cả hai Hành trái ngược đó tiêu diệt nhau,
nhưng lại điều hoà nổi là nhờ có Hành Thổ Trung cung cũng gọi là Địa linh, Địa
mẫu, nên thay vì tương Khắc, thì “ Thủy Hoả tương đãi “ ( Thuyết quái VI ) :
Nước Lửa bổ túc cho nhau: Water and Fire complement each and other. ( W. 292 ).
“ Nhiên hậu năng biến hóa “ : nhờ đó có thể tiến hoá. Nhờ đó mới có thể : “ Tri chu hồ vạn
vật, nhi đạo tế thiên hạ cố bất quá. Bàng hành nhi bất lưu. Lạc tri thiên mệnh
cố bất ưu. An thổ đôn hồ nhân cố năng ái “ ( H.T.IV ) : Biết trọn được ( chu tri
) vạn vậy nên gây được an hoà khắp cõi. Vì vậy không đi quá. Hoạt động vòng
Ngoài mà không bị trôi theo lưu tục. Thấu hiểu mệnh Trời nên không ưu sầu. Yên
nghỉ lại nơi Thổ Tâm linh và đôn hậu Tình Người, nên có thể yêu thương bằng tấm
lòng chân thực “.
“ Triết lý Ngũ Hành cũng chính là triết lý Tam Tài,
nhưng được quảng diễn rõ hơn bằng cách rút nhỏ biểu tượng lại cho vừa tầm sức
con Người hầu dễ triển khai các khả năng tiềm ẩn. Biểu tượng ở Tam Tài là
Thiên, Địa ở Ngũ Hành là Thủy, Hỏa, Kim, Mộc.
Thiên Địa thì bao quát, nhưng mênh mông, nên cần hạ
xuống một độ nữa, đó là Thủy, Hỏa, Kim, Mộc, là những cái gần gũi thiết yếu cho
đời sống. Từ Thủy, Hỏa sẽ dễ dàng bước vào đến tận Nhân Tính, tức là phần
sâu thẳm nhất. Vì Tính kép bởi chữ Tâm và Sinh ( 性 = 忄+ 生 ; 忄=心 ) . Thế mà
Sinh có liên hệ uyên nguyên với Thủy. Vì được coi là nguồn sống sơ nguyên như
câu nói của triết Nho: “ Thủy vi vạn vật chi nguyên “ : Nước là nguyên thủy của vạn vật.
Còn Tâm liên hệ với Hỏa, chỉ cái gì sáng soi đốt
nóng . Nếu Tâm chỉ Siêu thức hướng dẫn Tâm hồn, thì Hỏa cũng là cái gì soi sáng
hướng dẫn, cai trị, ra mẫu mực như trong ý tưởng của Héraclite qua lối trình
bày của Heidegger. “ Khi Héraclite nói về Lửa thì ông nghĩ hơn hết đến cái sức
sáng soi hướng dẫn và bao trùm lên mọi hoạt lực : Quand Héraclite parle du
éclaire, la direction qui domine et reprend les mesures “ ( VA ).
Thánh Kinh mở đầu mở đầu bằng câu: “ Thần linh chúa bay
phủ trên mặt Nước “ thì ở đây Thần linh chỉ ánh Quang linh, chỉ ý tưởng tạo dựng, còn Nước
chỉ nguồn sống sơ nguyên vậy.
Trong Ngũ Hành yếu tố Hỏa chỉ phần Tâm tưởng, phần
sáng soi vào cái sống âm u vô định để hướng dẫn, để tìm ra các ý tưởng là phần
soi dõi cho đời sống Tâm tình.
Hai yếu tố Tâm và Sinh đó hoà hợp giao tham làm nên
Tính của Người cũng như Vạn vật. Sau hai yếu tố Thủy Hỏa đến hai yếu tố
Kim Mộc, nó cũng là một cặp Âm Dưỡng, nhưng biểu thị cách cụ thể Định Hình
nhiều hơn và do đó có thể coi như một thứ mức thang phân loại vạn vật từ sống và
mềm như Mộc, dẫn tới loại cứng và “ vô tri giác “ như kim thạch. Vậy với
hai yếu tố Thủy Hỏa ta có nét Dọc Định Tính Tiên thiên, với Mộc Kim ta có thêm
hai yếu tố Định Hình để phân Tính ra nhiều Loại, nhưng vẫn còn là Tiên thiên,
nên nói là “ Vô hồ xứ giả “ :
Chưa có ở nơi nào, mặc dầu đã có thực. Nó sẽ hiện hình cụ
thể ra cá vật ở các đợt sau như đã bàn ở các chương về cá biệt hoá.
Trở lên chỉ là những phân biệt trong lý trí giúp ta
dọi một vài tia sáng nhỏ vào cõi Tâm linh, vì trong thực tế hai yếu tố đó giao
hợp khăng khít không thể chỉ hẳn ra đâu là Thủy Hỏa, đâu là Kim Mộc. Tuy nhiên
cần đem vào không những để có vài ba ý niệm sơ sài về Tính vật, nhưng cũng nói
lên một chân lý nữa chưa được đề cập ở Tam Tài, đó là Biến Dịch.
Ở Tam Tài mới nói đến “ Hoạt lực “ ( Tài ) cách
chung, đến đây mới đặt nổi ý tưởng về chiều hướng của Tâm Tài: Đó la Hành. Vì
thế dùng Thủy Hỏa tiện cho việc biểu thị Biến dịch hơn: Vì Thủy luôn luôn chảy
xuống, Hỏa luôn luôn bốc lên . Cả hai đều biểu lộ ý tưởng biến dịch và khi đặt
vào liên hệ đối đãi thì nói lên ý tứ Biến dịch theo chiều hướng hòa hợp trong
tư thái quân thiên. Ý niệm Biến dịch này liên hệ chặt chẽ với biểu tượng
Biến dịch trong Kinh Dịch là Nhật Nguyệt. Trong đó Nhật liên hệ với Hoả, Nguyệt
liên hệ với Thủy ( hiện tượng nước Thủy triều gắn liền với Nguyệt, vì thế mà
chúng ta có phương trình sau:
Thiên Nhật Hỏa Tâm
= Tính
Địa Nguyệt Thủy Sinh
Phương trình trên nói lên mối Nhất quán của Việt Nho
được chỉ bằng nhiều biểu tượng khác nhau. Nhưng khác nhau đến đâu bao giờ cũng
đi đôi mà lại ngược chiều. Có đi đôi mới có Biến dịch . Nhưng để cho sự đi đôi
không chỉ là đối kháng bên ngoài có thể đi đến tiêu diệt nhau, thì phải có vòng
Trong để đối kháng trở thành đối đãi, bổ túc, tương thấu, tương nhập. Do đó mà
cần có sự quân bình giữa hai yếu tố nghịch hành như Thiên với Địa, Thủy với
Hỏa, Tâm với Sinh mà gốc Tâm lý là Tính con Người, hễ nghiêng về một bên là ứ
trệ , là hết cuộc hành trình, hết quá trình biến thông. Để đặt ý tưởng
quân bình này thì quen dùng các số Trời là : 1, 3, 5, 7, 9. Trong 5 số Trời thì
số 5 lại còn ở giữa vì thế mà tiên Nho nói: “ Trung hoà cực thịnh hồ Ngũ “:
Trung và Hoà hơn hết là ở số Ngũ. Như trên đã nói số Ngũ chỉ sự hoà hợp Trời
Đất trong thế pha độ bình quân nhất là : Trời 3 Đất 2 ( Đất 4 Trời 1 thì quá
lấn ). Vì thế nói Ngũ Hành cũng có nghĩa là như hành động theo Trời. Nếu làm
được như thế thì rất Thánh, ngang hàng với Trời như Tề Thiên Đại Thánh là Thánh
to ngang với Trời. Đó là tên mà thuyết thường đặt cho Thạch Hầu và đi theo
Đường Tăng sang Thiên Trúc thỉnh Kinh nên cũng gọi là Hành giả, có khi là Tôn
Hành Giả. Chữ tôn này liên hệ với chữ Chí Tôn mà triết lý Ấn Độ thường dùng để
chỉ đấng Tối cao. Đi thỉnh Kinh tức là tìm đến chỗ Chí Tôn, Chí Cực. Muốn
thế thì phải trung thành. Điều đó được biểu thị bằng việc mỗi khi Hành giả đánh
nhau bị tử thương mà khi tiếp cận được với Đất thì phục sinh lấy lại được sức
vóc nguyên tuyền. Đấy là ý nghĩa sâu xa của triết lý Ngũ Hành mà chúng ta
còn thấy biểu thị ra trong nhiều ẩn dụ rất cần nhắc nhở lại cho con Người hiện
đại đang bị quật ngã bởi nền văn minh máy móc.”
“ Antée là nhân vật Thần hoại có sức mạnh phi thường
vật nhau được với Thần Hercule là hiện thân của sức mạnh có thể địch muôn
người. Nhưng đến sau Antée tiếp xúc với Đất thì liền lấy lại được sức mạnh đã
mất cho nên tìm cách nâng bổng Antée lên khỏi mặt Đất, nhờ đó mà Hercule thắng
được Antée.
Antée chính là hình ảnh con Người hiện đại đang bị thần Hercule mới là
nền văn minh cơ khí vô hồn và Duy Vật tóm cổ xoay như chong chóng trong cơn lốc
ở ngoài biên cương đầy xáo động không sao trở lại được với “ Địa Linh, Địa Mẫu
“ để có thể bồi dưỡng sinh lực tinh thần đã kiệt quệ, đang lê khắp 4 nẻo mà
không tìm thấy cửa trở lại Địa đàng đã mất từ ngày Evà bị tống cổ ra. Đứng ở quan điểm
triết lý Ngũ Hành mà luận thì Bà Evà có hai điểm thất sách: Trước hết nếu
thèm chua thì nói với Adong thu xếp cho, vì Nam Ngoại, Nữ Nội. Nội Thánh, Ngoại
Vương. Sao bà Nội tướng lại bỏ ông ở nhà, rồi tự ý một mình ra Ngoài, ra khỏi
Trung tâm?
Điều thứ hai mới quan trọng thì ăn no rồi thì về Tay Không, chứ đây đưa ‘
trái biết Lành biết Dữ vào nhà .Hỏng là ở chỗ Ấy, ở chỗ biến Trong ra Ngoài,
tức là cái Trong làm bằng chất ở Ngoài. Đó là điều hỏng ngay ở đợt vật lý:
Không thể dùng kiến thức “ đại vật lý “ cho “ vi thể “ . Như Bachelard dặn đừng
có đưa kiến thức ở đợt hiện tượng vào đợt vi thể. Nói khác đem phạm trù của trí
thức la tập ( logique ) của kiến văn vào cõi Đạo u linh thì từ đấy xoay chiều
nào cũng là phiến diện. Vì Đạo phải thuộc phạm vi Tâm linh u uẩn huyền vi. Chỉ
có thể lấy Tâm tình luyện mà cảm chứ không thể lấy óc đếm đo mà mà biện lý lẽ
được. Người ta nói triết cổ điển đánh mất Đàn Bà tính là thế, tức là đánh mất
cái phần Linh tính và Tâm linh chỉ còn toàn lý với lẽ thì có khác chi bà Evà ra
hái quả cấm đưa về nhà vậy.
Triết lý mất Đàn bà là mất Ngũ Hành, chỉ có 4 elements mà
thiếu Quinta essentia thiếu tinh thể thứ Năm, cũng gọi là Ngũ cốc ( cốc chính nghĩa
là nuôi ), tức là cái Ngũ có tính cách “ nuôi dưỡng Tinh thần “ và như vậy là
triết lý hết tiếp xúc với “ Đất Mẹ quê Tổ “ mà trong sách Liệt Tử kêu là “ tức
Thổ “ với lời chú thích: “ Tức thổ bất hao, diệc quật chi ích đa : Tức Thổ là
loại Đất không thể hao hủy được, càng đào xuống lại thêm lên “ ( Dances 465 ) .
Đó là thánh địa gặp trong mọi ngành Truyền thống. Đó cũng là đất làm ra “ Tạo
hóa lư “ mà bà Nữ Oa luyện đá Ngũ Hành đặng vá lại Trời Đất đã bị thần Cộng
Công làm xiêu vẹo nghiêng lệch khiến cho “ Thiên bất túc Tây Bắc, Địa bất mãn
Đông Nam “ . ( Diễn bằng số thì Tây - Bắc là 4 -1 mà Đất 4 Trời 1 nên nói Thiên
bất túc Tây Bắc, Còn Đông - Nam là 3 -2, 2 Đất ít hơn là 4 ở phía Tây, nên là
bất mãn ) hoặc ta có thể nói ( tuy số Trời là 3, số Đất là 2, 2 nhỏ hơn 3, nhưng không thể để cho đầy :
mãn nghĩa là đủ, hai số bằng nhau, vì nếu không có sự cách biệt thì sẽ không
thể biến hoá : Người trích thêm vào ).
Trời sụt phía Tây Bắc ( thiếu Tinh thần ). Đất không
đủ phía Đông Nam
Sở dĩ Nho triết cân bằng hơn là nhờ Bà Nữ Oa không
có lẻn ra Ngoài hái trái cấm nhưng luôn luôn ở lại nhà để “ nấu đá vá Trời “,
vì thế mà Bà cũng có tiếng đã thiết lập ra phép Hôn phối, đuôi lúc nào cũng
cuộn lấy đuôi Phục Hy ( Xem hình trong bài Tinh hoa Văn hoá Việt ở sau ). Phục
Hy xuất hiện bên Ngoài nên Trắng bạch, Nữ Oa tàng ẩn bên Trong nên Đen ( hắc )
Lão tử viết: “ Tri kỳ bạch, thủ kỳ hắc, vi thiên hạ thức “ ( DK 28 ) : Biết
được Trắng mà vẫn giữ được Đen đó là khuôn thước cho thiên hạ ( Trắng là rõ
ràng cho Ý thức, còn Đen thuộc Tâm linh không rõ cho Lý trí ).
Khuôn thước ở đời là hoa sen trắng ở giữa bùn sen. Mỗi vật có một vai trò, mỗi
người có sứ mạng là đem là đem ra thực hiện một hình thái nào đó trong cái kho
Tiềm thể phong phú vô biên của Càn Khôn Tạo hoá. Những khả năng đó được cụ thể
hóa trong cõi hiện tượng bằng thước Vuông trong tay Phục Hy tức là những sự
khúc khuỷu, tư riêng hạn hẹp của một hình thái và hoàn cảnh nhất định mà mỗi
người được sai vào đó để làm sao trong những hoàn cảnh khó khăn như thế mà vẫn
chu toàn được sứ mạng vẫn “ thủ kỳ hắc ” , vẫn luôn luôn giữ được Đạo thường là “ Hỏa viêm thượng,
Thủy nhuận hạ “ .
Vì thế mà ở hàng Ngang trong thực tế có khi khúc khi
trực, có lúc tòng mà cũng có lúc cách. Cũng có Khúc để rồi mà Trực, cũng có khi
Tòng để rồi Cách. Hoa hiếm mới có người gặp hoàn cảnh như ý, còn hầu hết đều
gặp những khu vực sinh lý xã hội rất hạn hẹp, nhưng phải chấp nhận để rồi sửa
đổi, và làm đà tiến đến chỗ hiện thực Đạo Tâm.
Có khó khăn như thế mới có dịp để mài dũa óc linh
hoạt, luyện tập óc tinh anh. Vì tài ba không là chi khác hơn là biết chấp nhận
những thách đố của hoàn cảnh. Quân tử là ở đâu cũng phải có thể an nhiên: “ Quân tử vô nhập
nhi bất tự đắc yên “ ( T. D.14 ). Nếu như hoàn cảnh thuận lợi hoàn hoàn toàn thì
chẳng cần phải quân tử cũng có thể an nhiên tự tại được. Nếu như hoàn cảnh đầy
bất trắc thì muốn an nhiên tự tại phải là quân tử, nghĩa là người hiểu biết và
hiện thực nổi triết lý Ngũ Hành.
Tóm lại thì triết lý Ngũ Hành chính là Đạo như Tiên
Nho nói : “ Hành diệc Đạo cho thông xưng” = Chữ Hành cũng thường dùng để chỉ Chữ Đạo, Đạo là
Đi, nhưng Đi theo một hướng là Trời Đất, Thiên, Địa, tuy nhiên không là Trời
Đất cứng nhắc nhưng là uyển chuyển như Nước với Lửa .
Kim Mộc là hàng Ngang vừa chỉ mức độ cao thấp phân
biệt các thứ loại ( espèce ) vừa chỉ những hoàn cảnh khác biệt, do đó cần phải
uyển chuyển khi lên khi xuống tùy thời, vì nếu Đạo là Đi, là Hành trình thì bắt
buộc phải linh động uyển chuyển như thế. Theo đường Đi uyển chuyển mà không rời
xa Đạo gọi là Ngũ Hành vậy: “ Bàng Hành nhi bất lưu “.
1.- Ngũ Hành được
coi như Tạo hoá lư: Lò đúc của Tạo hoá này có lẽ đã được thai nghén từ 27 thế
kỷ trước từ Thời Phục Hy và được khai triển ra Lạc Thư là khuôn đúc được tượng
trưng bằng Số Lẻ( tương tự như Thời gian ) và số Chẵn ( như Không gian ) trong
quá trình cá biệt hóa để định Tính và định Hình ra vạn vật. Hành Thổ Và 4 hành
xung quanh thuộc số Sinh và số Thành được quan niệm là Tạo hoá lư. Thời này
khoa học chưa phát triển, nhờ trực giác mà Tổ tiên ta đã trực thị được, có lẽ
do sự quan chiêm về thiên văn và thời tiết mà thủ đắc. Đây là công trình nghiên
cứu đi về thế giới vô cùng lớn.
Đến thế kỷ thứ 19, nhờ khoa học đã đi
vào lãnh vực vật lý vi tử, mà Einstein đã tìm ra Thời – Không - liên mà triết
gia Kim Định đã liên hệ tới được. Đây là công trình khoa học đi về thế giới vô
cùng nhỏ. Sự gặp gỡ của hai thế giới vĩ đại và tinh vi giúp ta hiểu được ý
tưởng “ vạn vật đồng nhất thể “ của Tổ tiên ta: thế giới vô cùng lớn được cấu
tạo bởi những thành phần vô cùng nhỏ có cùng bản thể, đó là vật chất và năng
lượng. Đây là một sự gặp gỡ kỳ lạ giữa Cổ Kim và Đông Tây.
2.- Âu
Tây chỉ có tứ tố, hay ngũ tố, nhưng tố thứ năm là ether lại thuộc bình diện vật
chất, nên vẫn thiếu Trung cung hành Thổ, tức là thiếu Tâm linh, nên bị rơi vào
con đường Duy lý một chiều, là nguồn của Duy vật, nên đem lại những tai họa to
lớn cho nhân loại như chế độ Nô lệ, chế độ Đế quốc thực dân và chế độ cộng sản.
Sở dĩ Âu Tây được tiến bộ như ngày nay
là nhờ đã đi vào con đường khoa học kỹ thuật, nâng cao được đời sống vật chất
và tinh thần. Khi đã phú quý thì dễ sinh lễ nghĩa, nên có thể làm được nhiều
điều ơn ích cho con Người, nhưng chỉ phát triển khoa học mà quên đời sống Tâm
linh là căn cốt của con Người thì chính những phát minh khoa học của những con
Người thiếu lương tâm lại đem tai hoạ cho nhân loại như ta đã từng thấy. Ngày
nay các ngành Yoga của Đông phương là ngành quy tư đi về nguồn Tâm linh đã được
truyền bá ở Âu Tây và Úc châu, nhưng chưa được phổ biến lắm.
Cho đến khi nào đời sống Tâm linh và
đời sống Thế sự khoa học ở Âu Tây được cân bằng thì mới mong xã hội co hoà bình
thật sự. Tuy Việt tộc có Ngũ hành với trung cung hành Thổ,
nhưng do bị nô lệ, sống trong cảnh bị áp bức, cướp bóc, để “ cái khó bó cái
khôn “, cũng đánh mất phần Tâm linh, nên cũng đôn đáo đi rước thứ văn hoá bạo
động của phương Bắc và chủ nghĩa cộng sản vô thần Tây phương về làm giáng cấp
con Người và phá tan hoang Đất nước. Có “ ngọc báu “ trong tay mà không giữ lại
được, để đem ra mài dũa tô chuốt cho sáng trong mưu ích cho con người, mà lại
đi tìm những thứ kim loại chóng rỉ mau sét mà o bế, thành ra tuy có nhưng cũng
bằng không!
Trong đại chủng Việt chỉ có Nhật Bản,
Nam Hàn, Singapore, và Đài Loan là còn vươn lên được, còn Việt Nam đang lún sâu
trên con đường vong thân, vong quốc, vong nô!
3.-Vì
thiếu đời sống Tâm linh, nên con Người không đóng nổi vai Nhân hoàng, hết Duy
Tâm lại sa vào Duy vật, tức là không đóng nổi vai con Người Nhân chủ để có đủ
tư cách và khả năng làm chủ vận hệ mình gia đình và đất nước mình. Không tự
chủ, tự lực và tự cường đủ, nên nay mới bị vây khổn trong tư thế con cờ quốc tế
rất khó vượt thoát ra được. Ngày nay người ta cứ đi tìm giải pháp cho nan đề
Đất nước bằng cách đi sửa đổi chắp vá các hiện tượng rối ren bên ngoài, mà
không lưu tâm tới vấn đề chính là con Người bất Nhân và xã hội bất công.
Con Người ngày nay ngày càng Bất Nhân hơn vì thiếu đời sống Tâm linh. Vì Bất
Nhân nên gây ra Bất công trong Xã hội ngày càng nhiều. Muốn tạo Thế giới Hoà
bình thì phải xây dựng lại nền tảng Nhân cho Con Người và cơ cấu Xã hội tương
đối Công bằng để sống Hoà với nhau.
Hiện đất nước đang sống trong đám mây
mù của cuồng dục, nghịch lại với thiên lý, tức là luật thiên nhiên, cha ông
chúng ta đã bảo: “ Thuận thiên giả tồn, nghịch Thiên giả vong”, nghĩa là Thiên
không hợp Thời (đời sống thiếu Tâm linh), Địa không thuận Lợi (đời sống thế sự
bất công), nên Nhân tất nhiên phải bất
Hòa.
.jpg)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét